Cam Mimarlığı

Bruno Taut'A Adanmış "Cam Mimarlığı" Şimdi Türkçe... Paul Scheerbart'In Bruno Taut'A Adadığı "Cam Mimarlığı", Hüseyin Tüzün'Ün Türkçesiyle, Arketon Kitapları Arasına Katıldı. Scheerbart'In 1914'Te Kaleme Aldığı "Cam Mimarlığı" Büyük Yankı Uyandırmış, Bruno Taut Da, Aynı Yıl Gerçekleştirdiği Ünlü Cam Ev'İ Scheerbart'A İthaf Etmişti. Walter Benjamin'İn De Yazılarında Pek Çok Kez Bu Kitaptan Söz Ettiği Biliniyor. Benjamin'İn "Deneyim Ve Yoksulluk" Başlıklı Metni, Yine Hüseyin Tüzün'Ün Çevirisiyle, Kitapta Önsöz Olarak Yer Aldı. Yüz On Bir Kısa Metinden Oluşan, Yazarın Her Metni Romen Rakamıyla Ve Bir Başlıkla Tanımladığı "Cam Mimarlığı" -Scheerbart'In Mimar Olmamasına Karşın- Vizyoner Bir Bakış Taşıyor. Erdem Ceylan, Kitaba Yazdığı "Kült İle Kültür Arasında Kırılan Cam: Paul Scheerbart" Başlıklı Kapsamlı Metninde, Hem Yazarı, Hem De Bu Çalışmasını Özgün Bir Bakışla Ele Alıyor. Walter Benjamin, Bu Kitap Üzerine Yazdığı Metinde Şöyle Diyor: "Scheerbart En Büyük Önemi, İnsanlarını Ve –Onları Örnek Alarak– Yurttaşlarını Kendilerine Layık Konutlara Yerleştirmeye Veriyor, Loos Ve Corbusier’Nin Bu Arada İnşa Ettikleri Yer Değiştirebilen Hareketli Cam Evler Gibi. Camda Hiçbir Şeyin Tutunamaması, Öylesine Sert Ve Pürüzsüz Bir Malzeme Olması Boşuna Değil. Aynı Zamanda Soğuk Ve Tarafsız. Camdan Nesnelerin 'Aura'Sı Yoktur. Cam Zaten Gizemin Düşmanıdır. Mülkiyetin De Düşmanıdır. Büyük Yazar André Gide Bir Keresinde Şöyle Demişti: 'Sahip Olmak İstediğim Her Nesne Işık Geçirmez Oluyor.' Yoksa İnsanlar Acaba Yeni Bir Yoksulluğun İnananları Oldukları İçin Mi Scheerbart Gibi Cam Yapıları Düşlüyorlar? Ama Belki Burada Yapılacak Bir Karşılaştırma Kuramdan Daha Fazlasını Söylüyordur. Birisi 1880’Li Yılların Kentsoylu Odasına Girse, Belki De Odanın Yaydığı Bütün O 'Rahatlıkta', 'Senin Burada İşin Yok' İzlenimi En Güçlü Olanıdır. Senin Burada İşin Yok –Çünkü Burada Oturanın, Pencere İçlerindeki Biblolarıyla, Koltuklardaki Küçük Örtüleriyle, Pencerelerin Üzerindeki Saydam Malzemeyle, Şöminenin Önündeki Paravanla Ardında İzini Bırakmadığı Tek Bir Yer Yok. Brecht’İn Güzel Bir Sözü Yine Yardımcı Bu Konuda, Hem De Çok: 'Sil İzleri!'– 'Kent Sakinleri İçin Okuma Kitabı'Nın İlk Şiirinde Yinelenen Dize. Burada, Bu Kentsoylu Odasında Karşıt Davranışlar Alışkanlık Haline Geldi. Öte Yanda 'İç Mekân' O Evde Oturanı, Alışkanlıkları Son Sınırına Kadar Kabullenmeye Zorluyor; Bunlar Orada Oturanın Kendinden Çok, Yaşadığı İç Mekâna Uyan Alışkanlıklardır. Evde Bir Şey Kırılınca, Ev Sakinlerinin Pelüşlü Odalarında İçine Düştükleri O Saçma Durumu Hâlâ Anımsayan Herkes Bunu Anlar. Öfkeleniş Tarzları Bile –Artık Yavaş Yavaş Körelmeye Başlayan Bu Ani Ve Şiddetli Coşkuyu Ustaca Canlandırabildiler– Özellikle, 'Yeryüzündeki Günlerinin İzleri' Silinmiş Bir İnsanın Tepkisiydi. Bunu Scheerbart Camıyla, Bauhaus Da Çeliğiyle Başardı: İz Bırakmanın Güç Olduğu Mekânlar Yarattılar. 'Bu Söylenenlerden Sonra', Diye Açıklıyor Scheerbart Bundan Yirmi Yıl Önce, 'Herhalde Bir Cam Kültüründen Söz Edebiliriz. Cam Ortamı İnsanı Tamamen Değiştirecektir.'"