Doğuya Seyahat (Bir Fransız Konsolosunun Gözüyle 1830ların Trabzonundan Siyaset ve Toplum)

Victor Fontanier 1821’De Fransız Hükümetinin Emriyle Osmanlı İmparatorluğu Ve Özellikle De Karadeniz Hakkında İncelemeler Yapmak Üzere Doğu’Daki İlk Seyahatine Çıktı. Bu İlk Seyahatinde Kırım, Kafkasya, Azerbaycan, İran Ve Basra’Ya Kadar Geniş Bir Alanda İncelemeler Yaptı Ve İzlenimlerini Doğu’Ya Seyahat Adlı Üçleme Eser Olarak Yayınladı. Bu Eserlerden İlki Fontanier’Nin İlk Seyahatinden Dönüşünde, Gürcistan’Dan İstanbul’A Kadarki Yolculuğundaki İzlenimlerini; İkincisi İse 1826-1827’De İstanbul Ve Yunanistan’Daki Politik Gelişmeleri, İstanbul’Dan İzmir’E Olan Seyahatine Dair Ayrıntıları Ve Ege Adaları İle İlgili Gözlemlerini İhtiva Eder. Fontanier’Nin Bu İlk Doğu Misyonu 1829’Da Fransa’Ya Dönmesi İle Sona Erdi; Fakat Onun Kafkasya’Daki Rus Eyaletleri, Gürcistan, İran Sınırı Ve Arkasından Trabzon Ticareti Hakkındaki Raporları Bu Kez 1830’Da Konsolosluk Görevlisi Olarak Trabzon’A Atanmasına Vesile Oldu. 1830’Un Sonlarında Trabzon’A Ulaşan Fontanier, Yaklaşık İki Yıllık Trabzon İkametindeki İzlenimlerini Bu Kez Doğu’Ya Seyahat Adlı Üçlemenin Son Cildine Konu Yaptı. Bu Eser Fontanier’Nin Trabzon’A Olan Yolculuğuna, Karadeniz Sahillerine, Trabzon Eyaleti’Nin İdaresine, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’Nın Bölgedeki Etkilerine, Toplumsal Hayata Ve Ticarete Dair Önemli Ayrıntılarla 1830’Ların Trabzonu’Nun Siyasi Ve Sosyal Yapısının Canlı Bir Tablosunu Ortaya Koyar.Akademik Çalışmalarını Trabzon Merkezli Fransız Konsolosluğu Ve Konsolosluk Raporları Üzerinde Yoğunlaştıran Özgür Yılmaz, Victor Fontanier’Nin Konsolosluk Görevlisi Olarak Trabzon’Dan Fransız Elçiliği Ve Dışişleri Bakanlığıyla Yapmış Olduğu Yazışmalardan Hareketle Hazırlamış Olduğu Ayrıntılı Giriş Kısmı İle Fontanier’Nin Seyahatnamesine Dair Farklı Bir Yaklaşım Getirmekte. Yılmaz, Fontanier’Nin Seyahatnamesi İle Resmî Yazışmaları Arasında Önemli Benzerlikler Bulunduğunu Ortaya Koyarak Ortaya Çıkışları Ve İçerikleri Açısından Seyahatname Literatürünün Zenginlini Fontanier’İn Trabzon İzlenimleri Üzerinden Göstermektedir.