İbn Haldunun Enetelektüel Portresi ve Din Felsefesi

İbn Haldun, 15. Yüzyılın İkinci Yarısında, Endülüs’Ten Mısır’A Kadar Uzanan Bütün İslam Coğrafyasında Bulunmuş, Yaşanan Olayların 60 Yıllık Dönemine Aktif Bir Bilim, Din, Devlet Ve Siyaset Adamı Olarak Bizzat Yaşayarak Şahitlik Etmiş Ve Katkıda Bulunmuş İstisna Bir Düşünürdür. Onu, Birçok Hanedanda, Kâtiplik, Vezirlik, Elçilik Ve Müderrislik Yaparken Veya Barış Temsilcisi, Kadı Ve Benzeri Makamlarda Hizmet Sunarken Görüyoruz. Bundan Başka Onu Çöldeki Bedeviler Arasında Göçebe Toplum Yapısını Yerinde Tetkik Ederken Veya Topladığı Verileri Ve Tecrübe Birikimini El-İber Adlı Dünya Geçirmek İçin Bir Köşeye Çekilip Kitap Yazarken De Görüyoruz. Bir İlim Adamı, Düşünür Ve Felsefeci Olarak İbn Haldun’Un Bilgi Felsefesini Deney Ve Tecrübeye Dayandırması Da Bu Çok Yönlü Yetişme Tarzının Bir Yansımasıdır. Bu Yüzden O Sadece Kütüphanede Yetişen Ve Medrese Çevresi Dışında Yaşanan Sosyal Gerçeklikten Bihaber Olan Bir İlim Adamı Değildir. İbn Haldun’Un Hem Dini Hakikatlerin Akıl İle Bilinebileceğini, Hem De Bütün Hakikatlerin Dini Açıklanabileceğini Savunanların Her İkisine Birlikte Karşı Çıkması Onun Çok Farklı Bir Din Algısı Ve Din Felsefesine Sahip Olduğunu Göstermektedir. Onun, Dinin Önemli Değer Olmakla Birlikte Hayatın Tek Değer Olmadığını Değerin Diğer Değerleri Kapsamadığını Söylemesi De Din Felsefesi İle İlgilidir. Böylece O Hem İslam Düşüncesinde Bilime Yer Açmış Hem De Her Türlü Dini Aşırılık Ya Da İstismarı Engelleyen Bir Düşünce Sistem İnşa Etmeyi Başarmıştır. Onun Ortaya Koyduğu Din Algısı Ve Felsefesine Karşı Çıkanların En Önemli Gerekçelerinden Biri De Onun Bu Düşüncesidir. Ancak Onun Yukarıda İfade Edilen Bu Temel Görüşleri Yanında Darvinci Evrim Teorisini Andıran Tekâmül Fikri Ve Kan Bağını Öne Çıkaran Asabiyet Teorisi Gibi Görüşleri De Çağdaş Müslüman Düşünür Ve Entelektüeller Tarafından Endişeyle Karşılanmış Ve Ondan Hakkıyla Yararlanmak İsteyenleri Engellemiştir.