Osmanlı Taşra Maliyesi

“Bir Toplumun İdari Örgütlenme Biçimi, Kültürel Yapısı, Maliyesi Ve Diğer Kurumları Sadece Merkezî Yapılar Ve Formel Düzenlemeler Eşliğinde Anlaşılamaz. Merkezi Ayakta Tutan, Kimi Zaman Da Altını Oyan Taşra, En Az Merkez Kadar Dikkate Ve Araştırılmaya Değerdir.” Yakup Akkuş Modern Dönem Osmanlı Taşra Maliyesi Adlı Bu Kitapta, Modern Dönem (1864-1913) Osmanlı Merkez Maliyesi İle Taşra Maliyesi Arasındaki İlişkileri Ve Devletin Mali Performansını Dönemin Diğer Devletleri Eşliğinde Karşılaştırmalı Biçimde Ele Alıyor. Osmanlı Maliyesini Merkez Ve Taşra Arasındaki İdarî-Malî İlişkilere Odaklanarak İnceleyen Kitap, Literatüre Yöntemsel Bir Katkı Yapıyor. Bu Yöntem, Osmanlı Malî Reformlarının Ve Kurumsal Değişim Çabalarının, Merkez Maliyesinin Altyapısını Oluşturan Ve Malî Performansın Temel Belirleyicisi Olan Taşra Maliyesi Ele Alınmadan Analiz Edilemeyeceği Görüşüne Dayanıyor. Kitabın Literatüre Yaptığı Teorik Katkı İse -Yine İlk Defa- Merkez Ve Taşra Arasındaki İdarî-Malî Bağımlılıktan Kaynaklanan Sorunlara Odaklanmış Olması. Akkuş’A Göre Sorunların Temelini, Osmanlı Vilayet İdarelerinin 20. Yüzyılın Başlarına Kadar Tüzel Kişilikten (İdarî-Malî Özerklikten) Yoksunluğu Oluşturmaktadır. Bu Merkeziyetçi İdarî Tercihle Bağlantılı Biçimde Osmanlı Taşrasında Teknik-Beşerî Ve Bürokratik Yetersizlikler, Merkezin Denetim-Yaptırım Gücünün Azlığı, Asil-Vekil Sorunu, Yolsuzluklar, İşlem Maliyetleri, Vergi, Para Ve Finansman Sorunları, Kaynakların Etkinsiz Dağılımı, Heterojen Toplumsal Yapı Vd. Karmaşık Sorunlar Yaşanmıştır. Nihayet Bu Kısır Döngü, Merkez İle Taşra Arasında Kendini Tekrarlayan Ve Birbirini Besleyen Fasit İlişkiler Ağını Ortaya Çıkarmıştır. Modern Dönem Osmanlısı’Nın “Fasit Dairesi” Adeta Klasik Dönem “Adalet Dairesi”Nin Yerini Almış Gibidir. Yakup Akkuş, Merkez Ve Taşra Arasındaki Bu Sorunlu İlişkiler Ağının Osmanlı’Nın Avrupa Karşısındaki İktisadî-Malî Geri Kalmışlığını Açıklamada İşlevsel Bir Araç Olarak Kullanılabileceğini Tartışıyor. Bu Yaklaşım Da Kitabı, Osmanlı Tarihini Dünya Tarihi Bağlamına Oturtma Çabasının Bir Parçası Yapıyor.