“Cumhuriyetçi Islâm kurumlarla, vatandaslik ve milliyet anlayisiyla,
kamusal alan ve sivil toplumun devletle olan iliskisi içinde
tanimlanmasiyla, özgürlükler ve insan haklariyla ilgili siyasal
bir meseledir. Bundan da önemlisi, ahlâkî ve siyasal bakimdan
cumhuriyetçi bir öznenin olusturulmasi meselesidir.”
Dünya üzerinde milyonlarca Müslüman, cumhuriyet rejimi altinda
yasamakta oldugu halde, Islâm ve cumhuriyetin ya da Islâm ve
demokrasinin pek bir arada var olamayacak, hatta karsit kavramlar
olduklarina dair bir kani var. Aslinda cumhuriyet ne mutlak bir
demokrasi tedarikçisidir ne de tümüyle demokrasiden azadedir.
Demokratik oldugu iddia edilemeyecek birçok cumhuriyet rejimi vardir
ve laiklik sik sik otoritaryanizmi mesrulastirir. Peki ya Islâm demokrat
olabilir mi?
Türkiye, Iran ve Senegal... Her biri, kendine özgü bir cumhuriyet ve
kendine özgü bir Islâm anlayisini içsellestirmis, ortaya birbirinden çok
farkli cumhuriyetler çikmis. Ama Islâm, tek basina, bu ülkelerdeki
cumhuriyet çesitliligini açiklamaya yetmiyor. Jean-François Bayart bu
çalismasinda cumhuriyetle yönetilen bu üç Islâm ülkesine odaklanarak
Islâm’la cumhuriyetin, cumhuriyetle demokrasinin ve demokrasiyle
Islâm’in iliskilerini inceliyor.
Yazar
Jean François Bayart